De wortels van de arbeidersopstand
tegen het stalinisme in Roemenië zijn te vinden in de aard van het stalinisme
in dat land. Nicolae Ceauşescu was van
1965 tot 1989 de grote leider. Hij noemde zich zelf Conducător,
wat leider betekend. Ceauşescu bouwde
een enorme persoonlijkheidscultus op. Iedereen moest hem zien als de grote leider
van het land. Dit systeem had hij gekopieerd van Noord Korea, waar Kim Il Sung
zich zelf had uigeroepen tot godheid.
Anders dan het sovjet stalinisme was het Roemeense stalinisme een vorm van nationaal stalinisme. Ceauşescu voerde vooral een nationalistische koers en verheerlijkte Roemenië als land. Ondertussen moesten arbeiders keihard werken voor hun dictator. Om stroom te sparen, mocht de temperatuur in een huis niet honger zijn dan 14 graden. Ook mocht er in de winter niet gestookt worden. Voor de familie Ceauşescu golden deze regels natuurlijk niet. Die leefde in de beste huizen, hadden toegang tot luxe artikelen en leefde in hun eigen fantasiewereld.
Gheorghe
Gheorghiu-Dej was de man
die het nationaal stalinisme in Roemenie introduceerde. Hij was een overtuigde aanhanger
van Joseph Stalin en was zeer slecht te spreken over de hervormingen na diens
dood in de Sovjet Unie. Gheorghiu-Dej
was de architect van het nationalistische stalinisme. Hoewel het systeem van
Stalin altijd al gebruik maakte van nationalistische thermen, zorgde
Gheorghiu-Dej ervoor dat
Roemenie geen slaafje werd van Moskou.
Na zijn
dood in 1965 kreeg zijn tweede man de macht. Deze tweede man was niemand anders
dan Nicolae Ceauşescu. Roemenië werd onder zijn bevel een soort ultra
nationalistische staat. Vooral de familie politiek was zeer extreem. Abortus
werd in 1966 verboden. Mannen en vrouwen die na hun 25ste geen
kinderen hadden moesten speciale betalingen betalen. Door deze politiek kwamen
veel kinderen op straat terecht en groeide het aantal HIV/AIDS patiënten. Tot
1990 werd dit probleem niet erkend door de overheid.
Roemenië
was één van de ergste stalinistische voorbeelden. Vergelijk het maar met het
Noord Korea van Europa. Terwijl de stalinistische elite in de rest van oost
Europa na 1956 minder repressief werd, ging Nicolae Ceauşescu juist door met de
extreme politiek van zelfverheerlijking, nationalisme, patriottisme en
uitbuiting. De stalinisten van de Sovjet Unie vonden Roemenië veel te rebels,
maar echt iets ondernemen durfde ze niet. Want over het algemeen was Nicolae
Ceauşescu toch een bondgenoot in het Warschaupact.
In 1968
keek de wereld verbaasd toe, toen de ‘’Socialistische’’
Republiek Roemenië, de sovjet invasie van Tsjecho-Slowakije veroordeelde.
Ceauşescu vond het een schande dat een buitenlandse macht zich bemoeide met
staatszaken van een ander land. Hij noemde de daad van de Sovjet Unie een
imperialistische handeling. Het westen begon zich te interesseren in deze
leider, die het lef had om de grote Sovjet Unie te bekritiseren.
Samen met
Albanië was Roemenië het laatste echte stalinistische land in Europa. De andere
volksrepublieken waren al gematigd geworden en hadden de klassieke
stalinistische ideologie opgegeven. Toch waren er duidelijke verschillen tussen
het stalinistische regime van Enver Hoxha en het regime van Nicolae Ceauşescu.
Hoxha was een klassieke stalinist en volgde trouw de ideologie van Stalin en
Mao ( tot 1983 ). Ceauşescu was een nationalist en gaf vermoedelijk weinig om
de marxistisch leninistische ( stalinistische ) ideologie. Ondanks de naam ‘’Socialistische’’ Republiek Roemenië’’ was
het land meer een koninkrijk met de familie Ceauşescu aan de top.
De
arbeiders en boeren leden enorm onder de Ceauşescu’s. Vrijheid bestond niet,
iedereen die niet 100 procent slaafstrouw was aan de grote leider werd
gestraft. De geheime politie van het land, de Securitate werd door iedereen gevreesd en gehaat. Overal had deze
geheime dienst haar spionnen en net als in de DDR vertrouwende men elkaar
nauwelijks in het koninkrijk van Ceauşescu.
Familieleden
van Nicolae Ceauşescu hadden het beste leven. Vooral zijn vrouw Elena Ceauşescu
zag zich als een grote professor in chemie. Ondanks het feit dat Elena helemaal
niet gestudeerd had in chemie, werd ze door de staatsmedia afgebeeld als een
genie in de wetenschap. Ze werd aangesproken met ‘’Madam Ceauşescu’’ of ‘’Grote
moeder van de natie’’ dat klinkt niet bepaald marxistisch, toch?
Terwijl
Nicolae en Elena in luxe en in welvaart leefde, werden de arbeiders elke dag
geconfronteerd met de enorme last van de dictatuur. In de jaren 80, was het
leven een hel op aarde. Mensen waren gevangenen geworden die nauwelijks iets
mochten, bezitten, of doen. De armoede was vooral te danken aan de heftige
bezuinigingen die Ceauşescu doorvoerde om de staatsschulden terug te dringen.
In 1983
begon de grote leider met de bouw van een gigantisch paleis. Om dit paleis te
bouwen werden hele arbeiderswijken vernietigd en heel wat oude kerken. Dit
paleis kreeg de naam ‘’Paleis van het volk’’ in werkelijkheid moest het een
paleis van Nicolae Ceauşescu worden.
Ondanks de
armoede werd het paleis toch gebouwd. Toen de revolutie in 1989 uitbrak was het
paleis bijna voltooid. Alleen sommige etages waren nog niet helemaal afgewerkt.
Het gebouw wordt tegenwoordig gebruikt door de kapitalistische regering van
Roemenië. Nu geniet de elite van de Roemeense politiek van de luxe die het
paleis hun biedt.
De
arbeiders waren 44 jaar stalinisme zat. Onder invloed van de revoluties in oost
Europa hoopte ook de Roemenen op een hervorming van de staat. Maar Nicolae
Ceauşescu dacht er niet aan om af te treden. Terwijl om hem heen het stalinisme
in elkaar zakte, bleef de grote leider aan de macht. Langzaam begonnen de
arbeiders te merken dat hun regering niet zou toegeven aan hervormingen.
Op 16
december 1989, braken protesten uit in de stad Timişoara. De stalinisten wisten zich geen
raad. Uiteindelijk besloot de burgemeester van de stad om de politie en de
gehate Securitate op de demonstranten
af te sturen. Er ontstond een flinke
veldslag tussen arbeiders en politie-eenheden. Er werd traangas gebruik en heel
wat arbeiders werden hardhandig opgepakt.
In de
ochtend van 21 december sprak Nicolae Ceauşescu voor het laatst. Hij hield een
toespraak voor een massa van 100.000 mensen. De grote leider had het contact
met zijn volk volledig verloren. Hij sprak over hoe goed het ‘’socialisme’’ had
gewerkt en hoe prachtig het leven was in het ‘’socialistische’’ Roemenië. De
eerste rij van mensen juichte hem toe. Dat waren de partijelite en de familie
leden van de grote Conducător.
Maar de massa achter de partijelite was het helemaal zat. Ze begonnen anti-Ceauşescu leuzen te roepen. De woede en haat
tegen de dictatuur lieten zich eindelijk zien. De partijelite en Ceauşescu
waren totaal verbaast. Nu pas werd duidelijk hoe erg de arbeiders het regime
haatte.
Elena
brulde dat haar man iets moest doen. Maar de grote leider was totaal in shock.
Hij beloofde het arbeiderssalaris te verhogen, maar hij kon de massa niet meer
tot kalmte dwingen. Uit angst voor de massa vluchtte het gezin Ceauşescu het
gebouw in. Buiten begon men het stalinistische staatswapen uit de Roemeense
vlag te knippen. Symbolen van het regime werden neergehaald. Partijgebouwen van
de communistische partij werden bezet en in brand gestoken.
De Securitate
besloot om de confrontatie te zoeken. In hun poging om de revolutie neer te
slaan, schoot de gehate geheime dienst 165 demonstranten dood. Toen was de
woede niet meer te houden. Ook soldaten van het Roemeense volksleger begrepen
dat het einde voor Nicolae Ceauşescu er aan kwam. Daarom besloten ze om de
demonstranten te steunen. Toen de arbeiders merkte dat het leger aan hun kant
stond wisten ze het zeker. De dictatuur
van Nicolae Ceauşescu gaat ten gronde.
Rond 11.00
uur op 22 december vluchtte Nicolae en zijn vrouw Elena weg uit de Roemeense
hoofdstad. Hun vlucht werd opgenomen en heel Roemenië zag hoe hun grote leider
als een laffe hond vluchtte voor de woedende arbeiders en soldaten. Daarmee
kwam een einde aan het tijdperk van de Roemeense
Communistische Partij die roemloos met Nicolae Ceauşescu te onder ging.
Sommige oud stalinisten besloten om de boel te redden. Ze stichtte het Nationale Beschermingsfront ( NSF ) en namen de macht over.
Dit werd
niet geaccepteerd door de arbeiders. Die moesten er niet aan denken dat oud
stalinisten een nieuwe dictatuur zouden stichten. Dus ontstonden weer protesten
en demonstraties. Toen liet het NSF haar ware gezicht toen. Politie en legereenheden
opende het vuur op de massa’s en maakte bloedig een einde aan de demonstraties
tegen het nieuwe NSF regime.
Het NSF
beloofde vrije verkiezingen en lieten die in mei 1990 houden. Maar eerlijk
waren die verkiezingen helemaal niet. Het Nationale
Beschermingsfront had in feite gewoon de hele infrastructuur van de Roemeense Communistische Partij
overgenomen. Aangezien die partij de macht had over de staat en de media, kon
het NSF heel makkelijke de oppositie tegen hun regime monddood maken.
Ongeveer 1.104
demonstraten zijn gedood tijdens de revolutie van 1989. 165 zijn gedood door de
Securitate, echter 942 zijn vermoord tijdens de machtsstrijd van het NSF en
demonstranten. De eerste verkiezingen van mei 1990 waren niet democratisch en
het zou tot 1992 duren voordat echte democratische verkiezingen gehouden
werden.
Nicolae
Ceauşescu en zijn Elena werden tijdens hun vlucht herkend en opgepakt. Een
klein militair tribunaal veroordeelde hun tot de dood. Zowel Nicolae als zijn
vrouw werden door soldaten geëxecuteerd. Ze zijn daarmee de enigste
stalinistische leiders die tijdens de revoluties van 1989, geëxecuteerd werden
door hun eigen soldaten. Elena schreeuwende en vloekte, maar niets kon de
soldaten tegen houden. Tot zijn einde toe heeft Nicolae Ceauşescu in zijn eigen
droomwereld geloofd. Er wordt gezegd hij de Internationale zong voordat de
kogels hem dode.
De val van Nicolae Ceauşescu en de Roemeense
Communistische Partij bracht geen welvaart. Tot 1992 heerste het Nationale Beschermingsfront, die de hele
Roemeense samenleving begon te verwoesten. Voor onderwijs en zorg moesten de
Roemenen opeens gaan betalen. Staatsbedrijven werden verkocht, vaak aan ex-stalinisten die daardoor steenrijk werden.
In het jaar
1992 werd een nieuwe regering gekozen. Het Nationale Beschermingsfront viel uit
elkaar in liberale, christelijke en sociaal democratische partijen. Daarmee was
de burgerlijke democratie herstelt. De nieuwe regering ging door met de
privatiseringen en het openen van de arbeidsmarkt.
Voor de
gewone Roemeense arbeider werd het leven zwaar. Alleen burgers met een hoog
diploma of goede contacten met de politiek konden een goede baan krijgen.
Corruptie groeide door de enorme sociale ongelijkheid die ontstond. Het
kapitalisme bracht juist nog meer ongelijkheid in Roemenië.
De jeugd
werd na 1990 opgevoed met anticommunistische idealen. Op scholen leren kinderen
hoe fout het communisme was en dat alle ellende in het land, de schuld is van
Karl Marx, Lenin en natuurlijk Nicolae Ceauşescu. De burgerlijke elite vindt
het blijkbaar heel leuk om het marxisme leninisme gelijk te schakelen met het
nationalistische terreurregime van Nicolae Ceauşescu.
Want was Roemenië
communistisch? Nee, het land is nooit communistisch geweest. Een communistische
staat kan niet bestaan, toch worden alle stalinistische landen neergezet als
communistische landen. Waarom? Omdat de burgerlijke elite, die Europa bestuurd
juist wil dat mensen anticommunistisch worden. Door het stalinisme met het
marxisme gelijk te schakelen, zorgen ze ervoor dat de arbeiders van Europa uit
de handen blijven van revolutionaire ideologieën, die een gevaar voor hun
machtspositie vormen.
Het
stalinisme in Roemenië was hard en vals. Alleen al de levensstijl van Nicolae
en Elena Ceauşescu bewijzen dat. Verder moet niet vergeten worden dat het ‘’vrije’’
westen probeerde om de grote leider aan hun kant te krijgen. De westerse
regeringen dachten dat Ceauşescu een rebel was en dat hij, net als Tito in
Joegoslavië, zich niet zou laten besturen door Moskou. Ceauşescu is echter altijd een stalinist
gebleven. Hij introduceerde nooit elementen van het kapitalisme en heeft tot
het laatste toe gelooft in een fantasiewereld. Zijn wereld heeft nooit bestaan en vermoedelijk heeft hij
dat nooit begrepen. Uiteindelijk is Joseph Stalin verantwoordelijk voor het Ceauşescu
regime. Stalin gaf de macht aan de Roemeense
Communistische Partij en dwong terreur en stalinisme af op de
arbeidersklasse van Roemenië.
Jongeren strijden tegen het Ceauşescu regime
