Seksuele vrijheid en Alexandra Kollontai

Anno 2012 is het normaal in Nederland om open te zijn over seks. Seks is alleen nog bij ouderen en conservatieve gezinnen een taboe. Tot 1968 was het heel normaal dat je niet over geslachtsverkeer sprak in het gezin. Het werd gezien als noodzakelijkheid voor de voortplanting, maar het plezier dat mensen eraan beleven mocht nooit open baard worden. Na bijna 2000 jaar christelijke dominantie over onze seksuele verlangens kwam in 1917 in het achtergestelde Rusland een partij aan de macht, die radicaal een einde maakte aan de dogma's rond seks! 

Mensen zijn dol op seks, het is het ultieme genot voor veel mensen die van elkaar houden. Er zijn culturen waarin men heel open is over het vrijen en alles dat erbij zit. Echter in de christelijke en islamitische wereld is men heel dogmatisch als het gaat om seks. De Rooms Katholieke Kerk en de Protestantse kerken deden er alles aan om het vrijen te zien als een grote zonden, behalve voor de voorplanting was seks taboe. Jongeren konden dus nergens naartoe met hun vragen over hun lichaam en hun verlangens. Dit resulteerde vaak in ongewenste zwangerschappen en enorme schaamte bij hun ouders. 


De religieuze instituties speelde een hypocriete rol. Priesters en dominees verklaarde dat zelfs masturbatie een zonde was. Jongens en meisjes die betrapt werden op het masturberen kregen te horen dat ze ''enge ziektes'' konden krijgen. Er werden zelfs speciale instrumenten ontwikkeld om masturbatie bij jongens tegen te gaan. Bijvoorbeeld een peniskoker van metaal, zo kon de jongen niet masturberen in bed. Dit instrument werd vooral in katholieke weeshuizen gebruikt. Het hypocriete is alleen dat veel katholieken zich schuldig maakte aan kindermisbruik, terwijl ze zelf elk seksueel genot van jongeren probeerde tegen te houden!  


Seks voor het huwelijk was een grote zonde volgens de kerken. Natuurlijk gelde dat alleen voor vrouwen. Jongens mochten best vrijen met andere vrouwen, zo hypocriet en asociaal waren de kerken wel. Vrouwen moesten maagd blijven tot hun huwelijksnacht, terwijl de man geen maagd hoefde te zijn. In de islamitische wereld worden meisjes vaak verbannen/uitgestoten, als men erachter komt dat ze geen maagd meer zijn. Mannen brullen dan dat ze in hun eer zijn aangetast, terwijl de meeste mannen rond hun huwelijk geen maagd meer zijn. De religieuze instituties die deze anti-vrouwelijke propaganda verspreiden zijn meestal echte macho clubs! 


Wat heeft de Russische revolutionair; Vladimir Lenin hier mee te maken? De meest mensen kennen de Unie van Socialistische Sovjet Republieken als een conservatieve dictatuur, waarin ook seks een taboe was. Dat klopt, de stalinistische USSR was een conservatief land. Seks werd een ''burgerlijke smerigheid'' genoemd en men mocht er niet open over praten. Dit was tussen 1917 en 1927 echter heel anders. De eerste vrouwelijke volkscommissaris van de Russische Socialistische Federatieve Sovjet Republiek, had revolutionaire ideeën voor die tijd over seks en liefde! 


Alexandra Mikhailovna Kollontai was een revolutionaire feminist, die in 1899 lid werd van de marxistische; Russische Sociaal Democratische Arbeiders Partij. Ze kwam uit een Oekraïense familie van rijke afkomst. Kollontai sprak vier talen, Russisch, Engels, Fins en Frans. Met haar vader had ze een beter relatie dan met haar moeder, die veel van de jonge vrouw eiste. In 1890 wou ze trouwen met een jongen van arme afkomst, tot grote afkeer van haar elitaire moeder. Die probeerde het jonge stel uit elkaar te trekken. Maar de liefde overwon en ze trouwde rond 1893. 


Enkele jaren later werd Alexandra lid van de RSDAP en werd een revolutionair socialist. Tijdens de conflicten tussen mensjwieken en bolsjewieken koos ze geen kant. In 1914 was ze woedend over het verraad van de Duitse sociaal democratie, toen de SPD de oorlog van de Duitse imperialisten steunde. Ook de Deense sociaal democraten steunde de oorlog.  Kollontai probeerde in Zweden tegen de oorlog te schrijven. Echter de Zweedse overheid pakte haar op en tolereerde haar anti-oorlogstaal niet. In 1915 besloot ze de kant van de bolsjewieken te kiezen. Zweden deporteerde haar uiteindelijk naar Noorwegen, waar ze eindelijk een socialistische groep vond die wel naar haar anti-oorlogstaal wou luisteren. Ze bleef in Noorwegen tot 1917! 


Vladimir Lenin zocht in november 1917 naar een volkscommissaris voor sociale zaken. De arbeidersraad van Petrograd ( het huidige Sint Petersburg ) had de tijdelijke Russische regering afgezet en zelf de macht in handen genomen. De Bolsjewistische Partij van Lenin had de meerderheid in de arbeidersraad en stelde een regering samen. Alexandra Mikhailovna Kollontai werd gevraagd om het Volkscommissariaat voor Sociale Zaken te leiden. In 1919 vroeg Kollontai aan de Russische Communistische Partij om een vrouwenafdeling op te zetten. Sommige conservatieve bolsjewieken moesten daar niets van weten. Echter het centraal comité ging toch akkoord en ze kreeg haar vrouwenafdeling.


Als volkscommissaris voor sociale zaken voerde ze een revolutionair feministisch beleid. Voor 1917 was ze radicaal en zelf voor Lenin's begrippen. Haar idealen over vrije liefde, vrije seks zorgde voor onrust onder de meer conservatieve bolsjewieken. Ook Lenin was meer conservatief ingesteld als het ging om seksuele vrijheden. De openheid waar Kollontai voor streed ging ook voor Lenin iets te ver. 


Voor het traditionele huwelijk had Kollontai geen respect. Het burgerlijke ( en kerkelijke ) huwelijk zag ze aan als dwang en slecht voor vrouwen. Ze vond dat vrouwen open moesten zijn en dat ze net zo hard mochten scheiden als mannen. Kollontai vond ook dat de socialistische staat zich moest bezig houden met de opvoeding van kinderen, terwijl de ouders beidde werkte voor het welzijn van de gemeenschap. Dit was heel revolutionair want vrouwen werkte in het oude tsaristische Rusland nooit. Dat dit nu mogelijk was stootte op veel verzet bij conservatieve gezinnen. Kollontai moest veel dogma's doorbreken en soms ook hard zijn! 


In 1920 stichtte ze een oppositie groep in de communistische partij genaamd de Arbeiders Oppositie. Samen met andere bolsjewieken was ze zeer kritisch over de hardheid waarmee Lenin te werk ging. In februari 1921 werd de Arbeiders Oppositie monddood gemaakt, toen alle fracties in de communistische partij verboden werden. Het centraal comité ging echter wel akkoord met enkele kritieken van de Arbeiders Oppositie. Zo moest de partij gezuiverd worden van alle partijleden die puur uit opportunistische reden lid geworden waren!


Drie jaar later was Lenin ziek geworden en hadden de pro-Stalin bolsjewieken enorm aan macht gewonnen. Joseph Stalin, Lev Kamenev en Grigory Zinoview hadden de macht in de partij overgenomen. Deze Trojka versnelde de bureaucratisering van de communistische partij en ze steunde het ''socialisme in eigen land'' van Stalin. Alexandra Kollontai was een doorn in het oog van dit trio, dus werd ze naar het buitenland verbannen als ambassadeur van de Sovjet-Unie!


Van 1923 tot haar dood in 1952 was ze Sovjet ambassadeur van Noorwegen, Mexico en Zweden. Net als de meeste bolsjewieken capituleerde ze voor Joseph Stalin en accepteerde hem als haar heer en meester. Haar eerdere kritiek op de bureaucratie van de communistische partij liet ze nooit meer blijken, dat heeft haar misschien gered van de stalinistische zuiveringen. Stalin draaide alles weer terug wat Alexandra Kollontai had ingevoerd. De vrouwenafdeling van de partij verdween in 1930. Vrije liefde en vrije seks werden een ''burgerlijke smerigheid'' genoemd. Homoseksualiteit noemde de stalinisten een ''smerige ziekte''. De stalinisten voerde een conservatieve familie politiek en seksuele vrijheid zou pas in 1991 min of meer weer toegelaten worden!


De meeste westerse communistische partijen namen na 1968 verschillende standpunten van Alexandra Kollontai over. De Communistische Partij van Nederland besloot in 1982 om ook vrouwenrechten en homo rechten op te nemen in haar programma  In dat zelfde jaar werd ook het marxisme leninisme ( stalinisme ) en het stalinistische ''democratisch'' centralisme overboord geworpen. Dat was de doodsteek voor de CPN en in 1989 ging de partij op in GroenLinks! 


Lenin was geen aanhanger van de vrije liefde. Hij was toch iets conservatiever dan Alexandra Kollontai. Wel heeft hij in haar een goede revolutionair gezien, die eerlijk was en zich 100% voor de communistische zaak inzette. Mensen zoals haar waren gevaarlijk voor het stalinisme, de tragiek is dat ze uiteindelijk gecapituleerd heeft voor het conservatisme van Stalin. Ondanks dat heeft Alexandra Kollontai de conservatieve kapitalistische wereld van 1917 een grote shock gegeven. In tien jaar was het conservatieve Rusland een vrije natie geworden, waarin seks geen taboe meer was. Homoseksualiteit was legaal en de vrouw was bevrijd uit de klauwen van het kerkelijke huwelijk. Niet alle Russen waren het met haar eens. Vermoedelijk was de meerderheid fel tegen haar. Maar Lenin geloofde haar en zag in Alexandra Kollontai een lichtend voorbeeld van hoe een revolutionaire vrouw hoort te zijn!


Voor sommige feministen werd ze na 1968 een rol model. Enkele anti-leninisten misbruiken haar door te zeggen dat ze anti-Lenin was. Ze wijzen dan op haar kritische houding tegenover de Russische Communistische Partij rond 1920. Toch was Alexandra Kollontai zich zeker van de internationale revolutie en geloofde ze heilig in de communistische ideologie! 


De seksuele vrijheid die wij in 2012 kennen, begon in november 1917. Toen de 45 jarige Alexandra Kollontai alle conservatieve regels rond seks en liefde overboord wierp. Zij bevrijdde het Russische proletariaat en inspireerde vijftig jaar later nog steeds veel jonge vrouwen in hun strijd voor gelijke rechten. In West Europa is de vrouw grotendeels bevrijd. Maar in veel delen van de wereld is het nog taboe om over seks en liefde te praten. Conservatieve landen onderdrukken nog steeds vrouwen en homoseksuelen. Daarom is de strijd van Alexandra Kollontai nog niet voorbij!  




Alexandra Kollontai 
vlak voor haar dood in 1952 

Strijd, Solidariteit, Socialisme

Strijd, Solidariteit, Socialisme